Technologia druku

Historia druku

Sposobów na proste, szybkie i trwałe powielanie obrazów i tekstów szukano już kilka tysięcy lat przed naszą erą. Ok. roku 2400 p.n.e. wynaleziono w starożytnym Egipcie stemple do ozdabiania glinianych tablic, jednak dopiero wynalezienie papieru umożliwiło rozwój pierwotnych technik drukarskich. Jedną z nich był estampaż – prekursor druku, który polegał na wykonywaniu odbitek płaskorzeźb i napisów z kamienia lub z brązu za pomocą papieru czerpanego. Metodę opracowano w Chinach w czasach dynastii Tang. Estampaż umożliwił wykonywanie odbitek ze stel, dzięki czemu powielano ważne teksty dla wiernych. W ten sam sposób utrwalano słynne dzieła kaligraficzne. 

Kolejną ważną dla rozwoju technik drukarskich metodą była odbitka drzeworytnicza, którą wynaleziono również na terenie Chin w VII wieku. Najstarsze drukowane teksty pochodzą z VIII wieku. Jednym z nich są buddyjskie sutry, które wydrukowano na terenie Japonii w milionie egzemplarzy! W roku 868 na terenie Chin wydrukowano z kolei słynną „Diamentową Sutrę”. Odnaleziono ją ukrytą w skalnej szczelinie w jaskini w Dunhuangu. Księga znajduje się w British Library w Londynie i składa się siedmiu pasów barwionego na żółto papieru, który zadrukowano techniką druku klockowego. Sklejone pasy tworzą razem zwój o szerokości 25 centymetrów i długości ponad 5 metrów. 

Następny przełom nastąpił w roku 1041, kiedy to wynaleziono w Chinach pierwszą ruchomą czcionkę wykonaną z wypalanej gliny, a ok. 60 lat później otwarto na Sycylii pionierski skład papieru, dzięki czemu nośnik upowszechnił się stosunkowo szybko na terenie całej Europy. W roku 1107 Chińczycy opracowali metodę druku kolorowego, którą wykorzystano po raz pierwszy do wydrukowania banknotów. Pierwsze czcionki drukarskie wykonane z metalu opracowano w XV. W tym samym wieku Jan Gutenberg opracował autorską wersję metalowych czcionek i podstawowe zasady składu tekstu oraz zaprojektował prasę drukarską i otworzył pierwsze poważne wydawnictwo. Jednak za wynalazcę europejskiej czcionki uważa się Holendra Laurensa Costera z Haarlemu, który zrobił to ok. 20 lat wcześniej niż Gutenberg. Do równorzędnych wynalazców czcionki zalicza się również Jeana Brito z Belgii, Pamphilo Castaldiego z Włoch oraz osiadłego we Francji czeskiego złotnika Prokopa Waldvogela. 

Dzięki czcionkom i metodom składu druk stawał się coraz popularniejszy, aż w końcu dotarł również do Polski, a konkretnie do Krakowa, gdzie w roku 1473 wydrukowano najstarszy polski druk w języku łacińskim. Dwa lata później w tym samym mieście wydrukowano również po łacinie pierwszą książkę autorstwa Jana Turrekrema „Explanatio in psalterium”. W tym samym czasie we Wrocławiu Kasper Elyan wydrukował pierwsze pisma w języku polskim. W 1892 roku Adolf Scheufelen wynalazł bardziej odporny papier powlekany, a prawie 100 lat później DTP zastąpiło tradycyjne metody przygotowywania druku znane z zecerstwa 

Główne metody drukowania to:

Technologia atramentowa - idealna do drukowania zwykłego tekstu, prostej grafiki oraz fotografii. Nadruk następuje poprzez strzały małymi kroplami atramentu (tuszu) wprost na papier. Oferuje świetną jakość wydruku w kolorze. 

Technologia laserowa (mono lub kolor) - Umożliwia drukowanie dokumentów czarno-białych lub kolorowych. Drukarka umieszcza na papierze małe cząstki tonera, które następnie są rozgrzewane, dzięki czemu "przylepiają się" do kartki papieru.

Technologia igłowa - wykorzystywana przy drukowaniu faktur, wykresów i potwierdzeń. Nadruk jest wykonywany za pomocą tysięcy igiełek, które stykając się z papierem, nanoszą na niego atrament. 

Technologia żelowa - zamiast tradycyjnego atramentu wykorzystywany jest żel, który osadza się między włóknami papieru. Schnie błyskawicznie zapewniając dobrą jakość wydruku. 

Technologia termiczna - wykorzystywana w drukarkach etykiet. Gwarantuje wysoką trwałość druku. 

Korzyści:

- technologia atramentowa zapewnia wydruki w bardzo dobrej jakości przy niskich  kosztach eksploatacji. 
- technologia laserowa zapewnia wydruki zdjęć w wysokiej jakości (kolor, czarno-biały). 

Rodzaje druku formowego: 

- Druk wypukły
- Druk płaski
- Druk wklęsły

Wyróżniamy trzy podstawowe metody druku: płaski, wypukły i wklęsły. Współczesne drukarnie wykorzystują najczęściej trzy technologie drukarskie: druk offsetowy, druk cyfrowy i sitodruk. 

Drukowanie wypukłe

Drukowanie wypukłe charakteryzuje się reliefową formą drukową. Elementy drukujące są umieszczone powyżej elementów niedrukujących. W trakcie nanoszenia farby drukarskiej na formę drukową farba zostaje nałożona tylko na powierzchnię elementów wypukłych (drukujących). Bezpośredni kontakt pokrytej farbą formy z papierem przy równoczesnym działaniu nacisku powoduje przeniesienie farby. Drukowanie wypukłe wykorzystywane jest przemysłowo jako typografia i fleksografia. Typografia jest najstarszą techniką drukowania i do lat 60-tych i 70-tych XX wieku odgrywała dominującą rolę w całym przemyśle. W czasach współczesnych j ej znaczenie zmalało. Typografia wykorzystuj e twardą, nieelastyczną formę i maziste farby drukarskie. Fleksografia jest bardzo podobna do drukowania typograficznego; różnica polega na tym, że forma drukowa jest elastyczna, a używana farba ciekła. Fleksografia to technika wykorzystywana przede wszystkim do zadrukowywania opakowań. 

Drukowanie płaskie

Przy drukowaniu płaskim elementy drukujące i niedrukujące formy znajdują się pozornie na jednej powierzchni. Selektywne przenoszenie farby drukarskiej zapewniają odmienne właściwości fizyczno-chemiczne elementów drukujących i niedrukujących. Te drugie w wyniku istnienia małej adhezji powierzchniowej nie przenoszą farby drukarskiej. Współcześnie drukowanie płaskie istnieje przede wszystkim jako drukowanie offsetowe (z nawilżaniem lub bez), to jest drukowanie z pośrednim przenoszeniem farby z formy drukowej na papier za pomocą cylindra pośredniego (offsetowego). Korzystanie z cylindra pośredniego z elastycznym obciągiem przedłuża żywotność formy i umożliwia reprodukowanie drobnych elementów rysunku nawet na powierzchniach chropowatych oraz umożliwia drukowanie wykorzystujące stosunkowo mały nacisk. 

Przy drukowaniu techniką offsetową z nawilżaniem na hydrofilowe elementy niedrukujące nanoszona jest cienka warstwa wodnego roztworu zwilżającego, który zapobiega przyjmowaniu oleofilowej (tłustej) farby w trakcie jej nadawania na formę drukową. Drukowanie offsetowe w państwach o wysokim poziomie rozwoju poligrafii jest współcześnie najbardziej znaczącą techniką drukowania i ma największy udział w produkcji poligraficznej. Jego wykorzystanie jest prawie uniwersalne. 

Drukowanie wklęsłe

Forma drukowa używana w drukowaniu wklęsłym charakteryzuje się tym, że elementy drukujące znajdują się poniżej elementów niedrukujących. Po nałożeniu farby na formę drukową jest ona zgarniana (za pomocą noża zbierającego tzw. rakla) z elementów niedrukujących. Istnieją trzy odmiany drukowania wklęsłego: rotograwiura (potocznie zwana wklęsłodrukiem), stalodruk i tampondruk. 

Wklęsłodruk to technika, która umożliwia osiągnięcie wysokiej jakości druku z ilustracjami barwnymi. Z powodu wysokich kosztów wytwarzania formy (zwykle w postaci cylindrów) wklęsłodruk przeznaczony jest do produkcji o dużym nakładzie. Wykorzystywany jest głównie do drukowania barwnych czasopism ilustrowanych, katalogów, itp. Innym jego zastosowaniem jest zadruk wysokojakościowych opakowań i wyrobów dekoracyjnych. 

Stalodruk jest odmianą, w której uzyskuje się druk jednotonalny z grawerowanych płyt stalowych. Jest on niezastąpiony przy drukowaniu papierów wartościowych, znaczków i banknotów (drukowanie giloszy). 

Wariantem drukowania wklęsłego jest drukowanie tamponowe. Można je scharakteryzować jako pośrednie drukowanie wklęsłe z form (zazwyczaj w postaci płaskich płyt). Dzięki elastycznemu tamponowi przenoszącemu farbę drukarską możliwe jest zadrukowywanie różnych przedmiotów (długopisy, zabawki, gadżety, itp.).